राजारामबापूंची ओळख म्हणजे पदयात्री.
शेतकऱ्यांच्या, कष्टकऱ्यांच्या मागण्यांसाठी राजारामबापू पदयात्रा काढत. ऑक्टोंबर महिन्यातल्या रणरणत्या उन्हात त्यांनी सलग दहा दिवस सांगली वरुन ते उमदी अशी पदयात्रा काढली होती.
दुष्काळी भागात पायी जावून त्यांचे प्रश्न समजून सरकार समोर मांडले होते.
● पाणी
असे कीती तरी गाव होती जीथ नळ होते पण पाणीच नव्हते अशा सर्व गावात जावून बापूंनी संबधित प्रश्न सोडवले व त्या गावाला नळ योजना सुरू करायला प्रशासनाला भाग पाडले.
शेतमजुरांच्या मागण्या मान्य करण्यासाठी इस्लामपूरच्या तहसील कार्यालयावर बापूंच्या नेतृत्वात शेतकऱ्यांचा प्रचंड मोर्चा काढण्यात आला .
पण म्हणतात ना की वाईट कामात सर्व साथ देतात पण चांगल्या कामत कोणी नसते व त्यावेळी बापूंना अटक करण्यात आलं होतं.
- सिकंदर
बापूंचा ‘सिकंदर’ नावाचा एक ड्रायव्हर होता. बापूंना काही कमा नीमीत्त एकदा पुण्याला नेऊन सोडायचे होते व बापूंना पुण्यापासून पहाटेच्या डेक्कनने मुंबईला जायचे होते.
सिकंदर बापूंना रात्री १२ च्या सुमारास पुण्याचा सर्किट हाऊसला घेऊन गेला व झोपायला गेले पण झोपण्यापूर्वी बापूंनी सिकंदरला पहाटे ४ वाजता गाडी घेऊन तयार राहण्यास सांगितले होते.
बापूंचे सामाजीक कार्य हे खूप मोठे होते ते रोज खूप लोकांना भेटत आसत म्हणून मागील ३ दिवस सलग भ्रमंती करावी लागली असल्याने सिकंदरला सकाळी ४ वाजता जाग आली नाही.
त्यामुळे सिकंदर खूप घाबरला. आता आपली धडगत नाही असे त्याला वाटले.भीत भीत सिकंदरने सर्किटहाऊसच्या शिपायाकडे चौकशी केली तेव्हा शिपाई म्हणाला,
मी बापूंना विचारले की ड्रायव्हरला उठवू का?
तेव्हा बापू काय म्हणाले माहित आहे ?
“त्याला दोन-तीन दिवस खूप त्रास झाला आहे.
त्याला उठवू नका.
मला एक रिक्षा मिळवून द्या.
मी परस्पर स्टेशनवर जातो.
मी रागावलेलो नाही असे ड्रायव्हरला सांगा.”
हे शब्द ऐकताच सिकंदरचे डोळे पाण्याने भरून आले, हाथ जोडले
आणि त्याच्या तोंडून शब्द बाहेर पडले की
“सामान्य ड्रायव्हरसारख्या नोकरांच्या प्रकृतीची काळजी घेणारा असा मालक पुन्हा मिळणार नाही !
धन्य आहात तुम्ही.
आणि खरच बोलला तो
कारण कोणाला काय काळजी एका ड्रायव्हरची ?
स्वामी विवेकानंद सांगून गेले की
माणसात देव आहे ते माणसात शोधा दागडात नाही !
-
विधानसभेच्या अंदाजपत्रकी अधिवेशनातील एक प्रसंग…
१९६२ च्या निवडणुकीनंतर पावसाळ्यात बापुंना काविळ आजार झाला होता आजारातून नुकतेच बरे झाले होते.
बापूंची चौकशी करण्यासाठी विरोधी पक्षाचे व तत्कालीन पन्हाळ्याचे आमदार बापूंना भेटायला आले होते. त्यांचा अंगात तेव्हा बराच ताप होता तरी बापू सभागृहाची काम करीत बसले होते.
त्यातील एकाने बापुंना विचारले “बापू, तुमच्या अंगात तर ताप आहे. कशासाठी तुम्ही या फायली बघत बसला आहात?”
त्या वर बापू म्हणाले
"आज सभागृहात महसूल खात्याची प्रश्नोत्तरे आहेत. तुम्हा मंडळीच्या प्रश्नांना उत्तरं द्यावयाची आहेत ना!” “बापू, तुम्ही तुमच्या सहकाऱ्यांपैकी एखाद्याकडे उत्तर देण्याचे काम सोपवा. आम्ही त्याला ताप देणार नाही. तुमच्या प्रकृत्तीची प्रथम काळजी घ्या.”
असे विरोधी पक्षाचे म्हणाले.
आपल्यावर असलेल्या कर्तव्याची जबाबदारी पार पडताना प्रकृतीची सुद्धा कदर न करण्याची त्यांची प्रवृत्ती आणि जनसामान्यांच्या प्रश्नाला तडीस नेण्याची बापूंची वृत्ती विलक्षण होती.
-
बापूंनी आपल्या मुलांचे जयंत पाटील असे नाव ठेवले ?
१९६२ च्या विधानसभा निवडणुकीत बापू ४४ हजार ३५५ मतांनी विजयी झाले. योगायोग म्हणजे बापूंचा पहिला विजय १९६२ चा आणि जयंत पाटलांचा जन्म देखील १९६२ चाच. त्यामुळे मुलाचे नाव जाणीवपूर्वक बापूंनी कधीच पराजित न होणारा या अर्थाने ‘जयंत’ असे ठेवले.
‘खोट बोलायचं नाही, वावगं वागायचं नाही आणि दुसऱ्याला त्रास होईल, अशी कुठलीही कृती आपल्या हातून होऊ द्यायची नाही.’ ही सर्वात मोठी शिकवण बापूंनी जयंतरावांना दिली. आज राजकीय जीवनात या त्रिसूत्रीचा त्यांना कायम उपयोग झालेला आहे.
बापू लोकांमध्ये फार रमत असत. कायम लोकांच्या सहवासात राहणे त्यांना आवडायचे. बापूंची लोकांशी घट्ट नाळ जुळली होती. प्रत्येक व्यक्तीशी आदराने, प्रेमाने आणि आपुलकीने बोलणे हा त्यांच्या स्वभावाचा दागिना असल्याने कायम त्यांच्या अवतीभवती लोकांची गर्दी असायची.
बापू मंत्री असताना मंत्रालयात बाहेरून आलेल्या कोणत्याही माणसाने विचारले की, बापू बसतात कुठे ? तर, ‘सगळ्यात जास्त गर्दी ज्या चेंबरच्या बाहेर ते चेंबर बापूंचे’ असे मंत्रालयातील लोक सांगत.
-
आणि त्या ड्रायव्हरच्या डोळ्यात पाणी तरळले.
१९६६ साली कोल्हापूरवरून रत्नागिरीला जाताना बापूंना एका मित्राने फळाची करंडी भेट दिली होती. रत्नागिरीकडे गाडी निघाली. तेव्हा बापूंच्या गाडीचा ड्रायव्हर कोकणातला होता. बापूंच्या कार्यक्रमाच्या ठिकाणापासून त्या ड्रायव्हरचे घर पाच-सहा मैलावरच असल्याने त्याला आई-वडिलांना भेटण्याची ओढ लागली. बापूंनी त्याला विचारले, ” तू कुठचा?”
त्याने आपले गाव जवळ असल्याचे सांगितले. घरी आईवडील आहेत, असेही म्हणाला. बापूंच्या दौऱ्यात जी जीपगाडी होती, त्या जीपगाडीच्या ड्रायव्हरला बापूंनी आपल्या गाडीवर बसवले आणि आपल्या गाडीच्या ड्रायव्हरला जीप घेऊन आईवडिलांना भेटून यायला पाठवले.
बापू म्हणाले,
“ही फळाची करंडी गाडीत ठेव. घरी जात आहेस, तर रिकाम्या हाताने जाणे योग्य होणार नाही. आईवडिलांना भेटून संध्याकाळपर्यंत आरामशीर ये.”
हे शब्द ऐकून तो ड्रायव्हर एकदम गहिवरला आणि त्या ड्रायव्हरच्या डोळ्यात पाणी तरारले.
-
बांधावरील झाड झाले आपले.
कसणाऱ्याने जर जमीन कसली नाही आणि अन्य व्यवसाय केला तर मूळ कुळाकडे ही जमीन परत जाते. त्यावेळी राज्याचे मुख्यमंत्री यशवंतराव चव्हाण यांना संरक्षण मंत्री म्हणून तत्कालीन पंतप्रधान पंडित नेहरू यांनी पाचारण केल्याने महाराष्ट्रातील शेतकरी असलेले बरेच तरुण सैन्यात जाऊ लागले.
जमीन न कसणाऱ्या लष्करातील शेतकऱ्यांच्या जमिनीवर मूळ कुळातील मालकाने हक्क सांगितल्याच्या काही तक्रारी आली.
लष्करातील शेतकऱ्यांना आपल्या जमिनी कसल्या नाहीतर मूळ मालकाच्या ताब्यात जाईल अशी भीती निर्माण झाली.
तेव्हा, लष्कराच्या सेवेत दाखल झालेले आणि संरक्षण दलात दाखल होणारे महराष्ट्रातल्या लष्करी सेवेतील जे शेतकरी आहेत, त्यांनी स्वत: जमीन कसली नाही तरी त्यांची जमीन मुळ मालकाकडे परत जाऊ नये म्हणून बापूंनी एक विधेयक सभागृहात आणले आणि बापूंनी लष्करातील शेतकऱ्यांच्या जमिनी वाचवल्यात.
पुर्वी बांधावर असणारी झाडे सरकारच्या मालकीची असत मात्र राजारामबापूंनी ती झाडे शेतकऱ्यांच्या मालकीची केली. त्यामुळेच बांधावर असणाऱ्या आंब्यापासून ते चिंचापर्यन्तच्या झाडी शेतकऱ्याची स्वत:ची झाली.
असेच काही रोचक लेख वाच्यण्यासाठी
व वीडियो बघण्यासाठी फॉलो व Subscribe करा
मराठी सर्च या तुमच्या आपल्या पेजला
लिंक
Next
« Prev Post
« Prev Post
Previous
Next Post »
Next Post »
2 Comments
Click here for Commentsखुप छान माहिती,
Replythank you
Reply